Η Ποσειδωνία είναι θαλάσσιο φανερόγαμο φυτό που σχηματίζει υποθαλάσσια λιβάδια και λειτουργεί ως φυσικός «πνεύμονας» της Μεσογείου
Με ανάρτηση που έκανε στα social media το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», αναφέρει πως τα λιβάδια της Ποσειδωνίας καρποφορούν στη χώρα μας λόγω της καθαρότητας των θαλασσών μας.
Τις τελευταίες ημέρες, πολίτες και φορείς από πολλές παράκτιες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως στο Ιόνιο, μας ενημερώνουν ότι παρατηρούν μεγάλες συγκέντρωσεις καρπών Ποσειδωνίας στις ακτές. Αυτό το σπάνιο φαινόμενο, που καταγράφεται κάθε λίγα χρόνια, αξίζει την προσοχή μας, καθώς αποτελεί σπάνια ευκαιρία για μελέτη και δράση, αλλά και για να καλύψουμε κάποια από τα πολλά κενά γνώσης που σχετίζονται με την καρποφορία των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας. Οι προηγούμενες αντίστοιχες καταγραφές μας ήταν την άνοιξη του 2023 και την άνοιξη του 2013.
Η μεγάλη συγκέντρωση καρπών Ποσειδωνίας στις ακτές, είναι αποτέλεσμα της ανθοφορίας του προηγούμενου φθινοπώρου. Η καρποφορία της Ποσειδωνίας είναι σπάνια, καθώς εξαρτάται από έναν συνδυασμό ευνοϊκών περιβαλλοντικών συνθηκών. Τα θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας αποτελούν ένα πραγματικά ξεχωριστό φυτό της θάλασσας. Δεν είναι φύκος, είναι ένα ανώτερο φυτό, αντίστοιχο με αυτά της στεριάς απ’ όπου και προέρχεται άλλωστε. Ανθοφορεί και καρποφορεί, σχηματίζει βαθύ ρίζωμα και σε αυτό βασίζεται η παραγωγικότητα, αλλά και η καθαρότητα των θαλασσών μας.
Την προηγούμενη φορά που παρατηρήθηκε ανάλογη συγκέντρωση καρπών στις ακτές, οι ερευνητές παράκτιας οικολογίας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος” συγκέντρωσαν από διάφορα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, περισσότερους από 12.000 καρπούς και σπόρους που χρησιμοποιήσαμε σε πειραματικούς υποβρύχιους κήπους. Δεδομένης της ιδιομορφίας και της δυσκολίας αυτού του εγχειρήματος, έχουν γίνει πολύ λίγες αντίστοιχες προσπάθειες επαναφύτευσης Ποσειδωνίας παγκοσμίως. Για τη φύτευση των υποβρύχιων κήπων απαιτείται προετοιμασία των καρπών, τόσο στο εργαστήριο όσο και μέσα στη θάλασσα και έπειτα φύτευση σε θαλάσσιο ίζημα με συγκεκριμένη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά. Απαιτείται συγκεκριμένο βάθος, ούτε σε πολύ ρηχά αλλά ούτε και σε πολύ βαθιά νερά, ενώ απαραίτητη είναι και η μακροπρόθεσμη φροντίδα των κήπων για τα επόμενα χρόνια με σχετικές εργασίες από δύτες μερικές φορές κάθε μήνα, καθόλη τη διάρκεια του χρόνου.
Δεδομένης της μεγάλης δυσκολίας του εγχειρήματος φύτευσης υποβρύχιων κήπων, αξίζει να τονιστεί ότι σε καμία περίπτωση δεν προσφέρεται για δράση περιβαλλοντικού greenwashing, ένα άλλο “φαινόμενο” που δυστυχώς είναι αυξανόμενο στη χώρα μας (και όχι μόνο) και πρέπει και θα μας απασχολήσει σοβαρά στο επόμενο χρονικό διάστημα.
——————–
Λιβάδια Ποσειδωνίας – Σύμμαχος μας στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής
Πρέπει να θυμίσουμε για άλλη μία φορά ότι τα λιβάδια Ποσειδωνίας είναι ένας πολύτιμος σύμμαχός μας που μπορεί να περιορίσει ή και να ανατρέψει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Μπορούν να απορροφήσουν έως και 35 φορές περισσότερο άνθρακα, σε σύγκριση με τα τροπικά δάση. Στα θαλάσσια λιβάδια βασίζεται και η παραγωγικότητα των θαλασσών μας και της αλιείας, καθώς εκεί ζουν περισσότερα από 300 είδη φυκών και πάνω από 1000 είδη θαλάσσιων ζώων.
Η έκταση τους στη Μεσόγειο έχει ήδη μειωθεί τουλάχιστον κατά 34% κυρίως λόγω της ανεξέλεγκτης αγκυροβολίας που αυξάνονται χρόνο με το χρόνο, καθώς επίσης και λόγω συγκεκριμένων καταστροφικών πρακτικών αλιείας και εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας κοντά σε λιβάδια Ποσειδωνίας. Η καταστροφή ενός λιβαδιού Ποσειδωνίας συνεπάγεται τον αφανισμό ενός ολόκληρου οικοσυστήματος, αλλά και την εκ νέου απελευθέρωση όλης της ποσότητας μπλε άνθρακα που αποθηκεύεται σε αυτά επί αιώνες.
Για να κατανοήσουμε την έκταση της καταστροφής που προκαλείται από την ανεξέλεγκτη αγκυροβολία των σκαφών αναψυχής, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο πλαίσιο μιας πολυετούς έρευνας, κοντά σε μία μόνο από τις περιοχές έντονης αγκυροβόλησης, οι δύτες του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος συνέλεξαν τους θερινούς μήνες ανά μία ώρα περίπου 500 θραύσματα από κατεστραμμένα ριζώματα Ποσειδωνίας.
Σε μία εποχή όπου η ανθρώπινη δραστηριότητα καταστρέφει τον ένα φυσικό πόρο μετά τον άλλο, ενώ συνεχίζουμε να δημιουργούμε όλο και περισσότερα προβλήματα αντί να τα επιλύουμε, στο Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος θεωρούμε ότι είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη, μετά από την αναγνώριση και την καταγραφή του κάθε προβλήματος, να περνάμε στην επίλυση ή έστω στην αντιμετώπισή τους με τεκμηριωμένη γνώση και πρακτικές λύσεις.
————-
Στείλτε μας τις Kαταγραφές σας
Στην Ελλάδα όπου η ακτογραμμή ξεπερνάει σε έκταση τα 18,000 χιλιόμετρα, η συμβολή όλων είναι ανεκτίμητη για την παρακολούθηση της έκτασης του φαινομένου της καρποφορίας των λιβαδιών Ποσειδωνίας.
Εάν βρεθείτε σε ακτές ή παραλίες, παρατηρήστε με προσοχή και στείλτε στο observations@archipelago.gr μία φωτογραφία από σπόρους ή καρπούς που τυχόν εντοπίσετε, αναφέροντας την περιοχή και την ημερομηνία της παρατήρησης.
Η φωτογραφία θα πρέπει, εφόσον είναι δυνατόν, να περιλαμβάνει αντικείμενο αναφοράς για μέγεθος (π.χ. το χέρι σας) και πληροφορίες για την τοποθεσία και την ημερομηνία παρατήρησης.
————–
Fruits of Posidonia seagrass on the Shores – Help Document This Rare Phenomenon
Over the past several days, citizens and organisations along Greece’s coastal regions, particularly in the Ionian Sea, have reported unusually large accumulations of Posidonia oceanica fruits along the shoreline. This rare natural event, which occurs only every few years, presents a valuable opportunity for scientific research, conservation efforts, and public engagement. Similar events were previously documented in the spring seasons of 2013 and 2023.
The current deposits of Posidonia fruits and seeds are the result of the flowering that occurred last autumn. Fruiting in this species is a rare phenomenon, dependent on a precise combination of favourable environmental conditions. As a seagrass, Posidonia is not a type of seaweed, but a higher plant more closely related to terrestrial species, where its evolutionary roots lie. It flowers, bears fruit, and forms complex root systems, making it a cornerstone species in Mediterranean marine ecosystems. Its presence plays a vital role in supporting biodiversity, stabilising the seabed, and maintaining clean, oxygen-rich waters.
The last time a similar accumulation was observed, researchers from the Archipelagos Institute of Marine Conservation collected over 12,000 fruits and seeds from islands in the eastern Aegean. These were used to create experimental underwater seagrass gardens—one of the few such initiatives attempted globally, due to the immense complexity involved.
Establishing underwater Posidonia gardens is a challenging task that requires careful preparation, both in the laboratory and at sea. Seeds must be processed and planted in carefully selected marine sediments with specific nutrient content. Site depth is also critical—neither too shallow nor too deep—and the gardens demand continuous maintenance over several years. This includes regular underwater work by divers, often multiple times per month, throughout the year.
Given the difficulty and precision required for such restoration efforts, it is important to stress that this work is not suitable for superficial “greenwashing” actions. Unfortunately, such trends are increasingly common in Greece and elsewhere, and must be addressed with urgency and seriousness.
Posidonia Meadows – Our Ally in Combating the Effects of Climate Change
These underwater forests can absorb up to 35 times more carbon than tropical forests. They form the foundation of Mediterranean marine productivity and fisheries, providing habitat for over 300 species of algae and more than 1,000 species of marine animals.
Despite their critical ecological role, Posidonia meadows in the Mediterranean have already declined by at least 34%. The primary driver of this decline is the widespread, uncontrolled anchoring of recreational boats—a problem that grows more severe each year. Additional threats include destructive fishing practices and the expansion of intensive aquaculture near sensitive seagrass habitats. The loss of a single meadow can lead to the collapse of its entire ecosystem and the release of centuries’ worth of stored “blue carbon” from the seafloor.
To illustrate the scale of destruction caused by uncontrolled anchoring of recreational boats, consider this: as part of a multi-year study, during one single survey period, divers from the Archipelagos Institute collected on average approximately 500 fragments of uprooted Posidonia rhizomes every hour during the summer months at just one site of heavy anchoring activity.
As human activity continues to destroy one natural resource after another —and as we persist in creating more problems rather than solving existing ones — it is no longer sufficient to simply talk about the causes. At the Archipelagos Institute, we believe it is critically important to move beyond merely identifying and documenting each factor that threatens and destroys our seas. We must take the next steps: addressing them through evidence-based knowledge and tangible solutions.
Send Us Your Observations
In a country like Greece, with over 18,000km of coastline, public participation is invaluable in tracking the extent of Posidonia seagrass fruits on the shores. If you find yourself on a beach or coastal area, we encourage you to keep an eye out for these rare fruits and seeds.
If you do spot any, please take a photo and send it to observations@archipelago.gr, along with the exact location (GPS coordinates if possible) and the date of your observation. Including a reference object in the photo (such as your hand or a coin) can help indicate size and support accurate identification. These contributions are crucial to our ongoing monitoring and research efforts.
https://www.facebook.com/Archipelago.gr/posts/1117837563720309?ref=embed_post